همانطور که می دانید نداشتن اطلاعات کافی درباره شرایط نگهداری مواد شیمیایی در آزمایشگاه ممکن است خطرات زیادی را از جمله آتش سوزی به دنبال داشته باشد. اگر با این مواد سر و کار دارید و در آزمایشگاه فعالیت می کنید بهتر است با نکات مهم در این زمینه آشنا شوید تا از بروز هر گونه خطر جلوگیری نمایید. در ادامه این مقاله می خواهیم به همین موضوع بپردازیم پس با ما همراه شوید.
مواد شیمیایی می توانند خطرات بالقوه ای برای انسان و محیط زیست داشته باشند. به همین دلیل است که باید در نگهداری آنها موارد مختلفی رعایت شود تا این ریسک به کمترین مقدار خود برسد. در مقاله بعدی به اقدامات لازم برای نگهداری مواد شیمیایی در آزمایشگاه ها می پردازیم.
شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی برگه ای به همراه آنها ارائه می دهند که مشخصات و خطرات آنها را در این برگه ها ذکر کرده و اقدامات لازم را برای آنها توضیح می دهد. این برگه ها به برگه های اطلاعات ایمنی شیمیایی (MSDS )معروف هستند.
مهمترین اصلی که در نگهداری مواد شیمیایی اهمیت دارد، نگهداری موادی است که با یکدیگر سازگار نیستند (به هر دلیلی کنار هم قرار دادن این مواد می تواند خطرناک باشد). باید مراقب بود که این مواد از یکدیگر (از لحاظ فیزیکی) دور باشند.
انواع ظروف نگه داری مواد شیمیایی کدامند؟
همانطور که می دانید در آزمایشگاه مواد شیمیایی مختلفی وجود دارد که هر کدام از آن ها ویژگی های مخصوص به خود را دارند. شما باید با توجه به این ویژگی ها از ظروف نگه داری مناسب آن ها استفاده نمایید. در ادامه چند مورد از مهم ترین ظروف نگهداری از مواد شیمیایی را نام می بریم.
- ظروف نگهداری مواد شیمیایی قابل تجزیه و واکنش انفجاری در فشار معمولی و حرارت
- ظروف نگهداری مواد شیمیایی قابل تجزیه و واکنش انفجاری در صورت وارد کردن حرارت کافی و مناسب
- ظروف نگهداری مواد شیمیایی ناپایدار که قابل انفجار نیستند.
- ظروف نگه داری از مواد شیمیایی پایدار
- ظروف نگه داری از مواد شیمیایی خورنده اسیدی و بازی
- ظروف نگه داری از مواد رادیواکتیو
قفسه نگهداری مواد شیمیایی
در تمامی آزمایشگاه هایی که از مواد شیمیایی استفاده می کنند، قفسه هایی برای قرار دادن مواد وجود دارد. موارد مربوط به نگهداری مواد در این قفسه ها قابل توجه است که در ادامه به آنها اشاره می شود.
- قفسه ها باید دارای لبه هایی باشند که از سر خوردن و سقوط مواد شیمیایی جلوگیری کند.
- این قفسه ها باید محکم به دیوار و کف بچسبند.
- قفسه هایی که مواد حساس به نور در آنها قرار می گیرند باید دارای درهای مات باشند تا از ورود نور به داخل قفسه و مواد جلوگیری شود.
- در کنار هر قفسه باید یک برگه ایمنی برای مواد شیمیایی موجود در آن قفسه وجود داشته باشد تا کاربر بتواند به راحتی به آنها دسترسی داشته باشد.
- قفسه بندی تمام مواد باید واضح باشد و فهرستی که دقیقاً نشان می دهد که چه موادی در هر قفسه وجود دارد، وجود داشته باشد.
- مواد خورنده باید در قفسه های دارای در نگهداری شوند.
- تمام مواد موجود در قفسه ها باید دارای نماد GHS مواد شیمیایی باشند.
قفسه نگهداری از مواد شیمیایی چه شرایطی باید داشته باشد؟
قفسه هایی که قرار است مواد شیمیایی بر روی آن ها نگه داری شود باید به خوبی با کمک پیچ به زمین یا دیوار محکم شوند.این قفسه ها باید دارای لبه باشند تا از افتادن این ظروف جلوگیری کنند. شیشه های کمدهای نگهدارنده مواد شیمیایی که نسبت به نور حساس هستند باید مات باشد.
در کنار هر قفسه فهرستی از مواد شیمیایی که در آن مکان قرار دارد باید نصب شده باشد و همچنین برگه ای که حاوی نکات ایمنی استفاده از آن مواد است باید در کنار همان قفسه نصب شود تا افراد برای استفاده از آن ها به مشکل برنخورند.
با رعایت و در نظر داشتن تمامی مواردی که ذکر کردیم و سایر موارد مهم هر ماده شیمیایی می توانید در سلامت و ایمنی کامل با این مواد کار کرده و فعالیت های خود را در آزمایشگاه انجام دهید.
برای نگهداری از مواد شیمیایی به چه نکاتی باید توجه کنید؟
نگه داری از مواد شیمیایی شرایط خاص خود را دارد. یکی از مناسب ترین مکان ها برای نگهداری از این مواد، آزمایشگاه است. از آن جایی که سر و کار داشتن با این مواد شیمیایی خطر آفرین است باید تمامی افراد و کارکنان آزمایشگاه به نکاتی که در ادامه ذکر می کنیم توجه داشته باشند تا میزان بروز خطرات و آسیب ها را تا جایی که ممکن است کاهش دهند. این نکات را در ادامه ذکر می کنیم.
- برای نگهداری از مواد شیمیایی، آزمایشگاه حتما باید به کپسول آتش نشانی مجهز باشد. از آن جایی که کپسول های آتش نشانی دارای انواع مختلفی هستند باید متناسب با مواد شیمیایی که در آزمایشگاه وجود دارد به تهیه کپسول آتش نشانی اقدام نمایید. به طور معمول برای این آزمایشگاه ها از کپسول آتش نشانی پودری استفاده می کنند.
- این آزمایشگاه باید به سیستم تهویه هوای مناسبی مجهز باشد تا بخارات ناشی از واکنش های شیمیایی و… را به بیرون منتقل نماید.
- برای مهار آتش و خاموش کردن آن در زمان های آتش سوزی نیاز به 2 سطل شن دارید پس از قبل آن را تهیه نمایید.
- در این نوع آزمایشگاه باید دوش و چشم شوی اضطراری وجود داشته باشد تا در صورت لزوم سریعا چشم ها شسته شوند و دوش آب سرد گرفته شود و از وارد شدن آسیب به افراد جلوگیری شود.
- دما و رطوبت محیط آزمایشگاه باید متناسب و هماهنگ با شرایط نگه داری از مواد شیمیایی باشد تا از واکنش های ناخواسته و… در آن ها جلوگیری شود.
- اگر نیاز است مواد شیمیایی در محیط سرد نگه داری شوند، برای آزمایشگاه باید یخچال مناسب تهیه نمایید.
با توجه به نکاتی که در بالا ذکر کردیم شما باید ابتدا ویژگی ها و شرایط نگه داری از هر کدام از مواد شیمیایی را بدانید سپس بر اساس آن ها آزمایشگاه خود را مجهز به وسایل لازم نمایید تا هیچ گونه خطر و آسیبی در آینده به وجود نیاید.
شرایط نگه داری از مواد شیمیایی در آزمایشگاه کدامند؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم مواد شیمیایی در آزمایشگاه را باید در شرایط به خصوصی نگهداری نمایید. این مواد شیمیایی باید فاصله مناسبی از یکدیگر داشته باشند، پارتیشن بندی مناسبی بین آن ها انجام شده باشد، آن ها را در کابینت های مخصوص نگهداری کرد و…
طبق توصیه های متخصصان مواد شیمیایی ناسازگار را باید در کابینت های جدا یا جدا کننده های مناسب نگه داری نمود تا در اثر مجاورت با سایر مواد شیمیایی مشکل آفرین نباشند. راهکار دیگر استفاده از وسایل مهارکننده است و در صورتی که فضای کافی در اختیار ندارید گزینه خوبی به حساب می آید. فقط باید در نظر داشته باشید این وسایل به اندازه کافی بزرگ باشند تا بتوانند بزرگ ترین ظرفی که دارید را در خود جای دهند.
برای نگه داری از این مواد شیمیایی بهتر است به مواردی که در ادامه ذکر می کنیم توجه داشته و آن ها را عملی کنید.
- توجه داشته باشید محلی که در آن مواد شیمیایی را ذخیره سازی می کنید باید ایمن و کاملا سرپوشیده باشد.
- ظروفی که در آن ها مواد شیمیایی نگه داری می شود باید بر روی سطوح غیر قابل نفوذ قرار بگیرند مثلا سطوحی که با اپوکسی پوشیده شده اند گزینه مناسبی به حساب می آیند.
- در فضاهای نگه داری مواد شیمیایی باید از دستگاه های تهویه هوا استفاده شود.
- در این فضاها باید محدودیت ها و ممنوعیت هایی درباره خوردن و آشامیدن و سیگار کشیدن و … مشخص نمایید و همه افراد و کارکنان را ملزم به اجرای آن ها نمایید.
- آمادگی کامل برای مهار آتش سوزی و خاموش کردن حریق را داشته باشید و در این رابطه تجهیزات لازم مانند کپسول آتش نشانی را در محل قرار دهید.
- علائمی که نشان دهنده استفاده از وسایل حفاظت فردی در هنگام کار یا PPE است را در معرض دید کارکنان نصب نمایید.
- مواد ناسازگار را در محل های جداگانه قرار دهید.
- در انبارها باید محل عبور و مرور لیفتراک باید کاملا روشن و واضح باشد.
- مواد شیمیایی قابل اشتعال را باید در مکان هایی که از گرما و حرارت دور هستند نگه داری نمایید.
- ارتفاع ظروفی که دارای مواد شیمیایی هستند بیشتر از 3 متر نباشد.
- تعداد گالن هایی که بر روی هم قرار داده می شوند حداکثر 3 عدد باشد و حتی الامکان بین آن ها با پالت جدا سازی شود.
با رعایت نکات و شرایطی که برای نگه داری از مواد شیمیایی در آزمایشگاه نام بردیم می توانید از بروز آتش سوزی و سایر خطرات این چنینی جلوگیری نمایید و محیطی امن برای خود و افراد حاضر در آزمایشگاه ایجاد نمایید.
شرایط آزمایشگاهی برای نگهداری مواد شیمیایی
خود آزمایشگاه هایی که مواد شیمیایی در آنها نگهداری می شود نیز باید ویژگی هایی داشته باشند. که به برخی از آنها اشاره دارد.
- آزمایشگاه باید دارای کپسول آتش نشانی باشد. نوع این کپسول باید از نوع مواد شیمیایی ذخیره شده باشد. معمولا کپسول های آتش نشانی پودری برای مواد شیمیایی مناسب ترند.
- آزمایشگاه باید دارای دو سطل ماسه باشد که در صورت آتش سوزی بتوان از آن برای اطفاء حریق استفاده کرد.
- آزمایشگاه باید دارای سیستم تهویه مناسب باشد. این سیستم تهویه باید همیشه کار کند و تهویه مطبوع باشد.
- دوش آب سرد و دوش چشمی مخصوص در آزمایشگاه وجود داشته باشد.
- دما و آزمایشگاه باید برای نگهداری مواد شیمیایی مناسب باشد.
- برخی از مواد ممکن است برای نگهداری نیاز به یخچال داشته باشند. به همین دلیل وجود یخچال در آزمایشگاه ضروری است.
نکته: یخچال نگهداری مواد شیمیایی و یخچال مواد غذایی باید از یکدیگر جدا باشند. (یک یخچال را نمی توان برای هر دو منظور استفاده کرد.)
