استریل کردن وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی با دستگاه هایی مانند آون و اتوکلاو انجام می شود. اگر می خواهید بدانید برای استریل کردن آون بهتر است یا اتوکلاو و با تفاوت های آن بیشتر آشنا شوید حتما تا انتهای این مقاله با پویش شیمی رسام البرز همراه باشید.
آون چه تفاوتی با اتوکلاو دارد؟
برای ضدعفونی و استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی از روش های مختلفی استفاده می شود که رایج ترین آن، استفاده از دو دستگاه آون یا فور و اتوکلاو می باشد. این دو دستگاه هر کدام دارای ویژگی ها و خصوصیات خود هستند.
دستگاه آون برای از بین بردن میکروارگانیسم ها از دماهای بسیار بالا استفاده می کند. این دستگاه برای آن که بتواند هاگ ها را از بین ببرد، دمای خود را تا 170 درجه سانتی گراد بالا می برد و یک ساعت در این حالت می ماند. از این دستگاه، برای ضدعفونی کردن وسایل فلزی می توان استفاده کرد زیرا از زنگ زدگی و کدر شدن لبه های آن ها جلوگیری می کند.
دستگاه های ضدعفونی کننده بخار یا اتوکلاوها نیز از دماهای بالا برای استریل کردن تجهیزات استفاده می کنند اما علاوه بر دماهای بالا، از فشار نیز برای از بین بردن میکروارگانیسم ها استفاده می کنند. این دستگاه فقط به 15 دقیقه زمان نیاز دارد تا به دمای 121 درجه سانتی گراد برسد و وسایل را استریل کند. اتوکلاو محبوب ترین وسیله استریل کننده به حساب می آید و برای انواع تجهیزات کاربرد دارد اما با این حال، بخار می تواند وسایل محاقظت نشده را آسیب بزند و منجر به خوردگی و تیرگی وسایل شود. بر همین اساس بعد از قرار گرفتن در معرض بخار باید به خوبی خشک شوند. در غیر این صورت رطوبت می تواند باعث نفوذ میکروارگانیسم ها به داخل دستگاه مورد نظر شوند.
اتوکلاو یا استریلیزاسیون با بخار به چه معناست؟
این روش برای نابودی تمامی اشکال حیات میکروبی و هاگ های بسیار مقاوم کاربرد دارد به همین دلیل است که اتوکلاو دستگاهی محبوب به حساب می آید. این روش از رایج ترین روش های استریلیزاسیون در مطب های دندانپزشکی به حساب می آید.
در این فرآیند از دما، فشار و زمان برای نابودی میکروب ها از جمله باکتری ها استفاده می شود. در واقع اتوکلاو یک محفظه فشار است که با کمک بخار پرفشار وسایل و تجهیزات مورد نظر استریل می شوند.
این روش به عنوان یکی از موثرترین روش ها برای نابودی انواع میکروارگانیسم های بیماری زا و غیر بیماری زا از جمله ویروس ها و … شناخته می شود. این وسیله به حداقل 121 درجه سانتی گراد، با فشار بخار 15 پوند بر اینچ به مدت 15 دقیقه نیاز دارد تا وسیله مورد نظر را به خوبی استریل نماید.
استریلیزاسیون با اتوکلاو چه مزایایی دارد؟
- شما با کمک اتوکلاو می توانید زمان کمتری برای استریل کردن تجهیزات اختصاص دهید.
- در دمای پایین این کار را انجام دهید.
- نظارت و کنترل این روش راحت است.
- هزینه کمی دارد و سمی نیست.
استریلیزاسیون با اتوکلاو چه معایبی دارد؟
- وسایلی که به حرارت حساس هستند را نمی تواند استریل کند.
- بعد از استریل کردن، خوردگی ایجاد می شود.
- قرار گرفتن زیاد در برابر وسیله می تواند، آسیب زا باشد.
استریلیزاسیون با آون به چه معناست؟
روش محبوب دیگری برای از بین بردن میکروارگانیسم ها وجود دارد به نام آون. این وسیله از زمان و دما برای از بین بردن ویروس های میکروبی استفاده می کند. از آون های با حرارت خشک برای استریل کردن وسایلی که ممکن است در اتوکلاو بخار خورده شوند، استفاده می شود. این وسیله به تعمیر و نگه داری احتیاج دارد و باعث خوردگی و زنگ زدگی وسایل نمی شود و با توجه به دمای آون، مدت زمان استریل کردن طول می کشد.
آون معمولا یک ساعت یا بیشتر برای استریل کردن وسایل در دمای 172 درجه سانتی گراد نیاز دارد و حدود 2 ساعت یا بیشتر برای استریل کردن در دمای 160 سانتی گراد نیاز دارد.
از این وسیله برای استریل کردن وسایلی که در برابر بخار و رطوبت خورده می شوند، استفاده می شود.
استریلیزاسیون با آون چه مزایایی دارد؟
- این وسیله قابل اعتماد و غر سمی است.
- نصب آن آسان است.
- روشی کم هزینه است.
- احتمال خوردگی وسایل در آن وجود ندارد.
- دوستدار محیط زیست است.
- در وسایل به صورت موثر نفوذ می کند.
استریلیزاسیون با آون چه معایبی دارد؟
- برای استریل کردن به زمان زیادی نیاز دارد.
- قرار دادن برخی از وسایل در دماهای بالا می تواند خطرناک باشد.
- به دمای بسیار بالا برای استریل کردن نیاز دارد.
بررسی دقیق تفاوت های اتوکلاو با آون
همانطور که تاکنون گفتیم این دو روش تفاوت هایی با یکدیگر دارند. تفاوت مهم آن ها زمان مورد نیاز برای استریل کردن و استفاده از بخار است که در اتوکلاو انجام می شود. دستگاه اتوکلاو در اندازه و ابعاد مختلفی وجود دارد و بیشتر برای مطب های دندانپزشکی استفاده می شود. استریل کردن با آون به زمان بیشتری نیاز دارد اما برای ابزاری که به رطوبت حساس هستند، روشی مطمئن محسوب می شود. در ادامه 3 تفاوت مهم این دو روش را با هم بررسی می کنیم.
روش آون و اتوکلاو
آون و اتوکلاو دو روش بسیار رایح برای استریل کردن وسایل و تجهیزات به حساب می آیند اما از دستگاه اتوکلاو بیشتر برای استریل کردن وسایل بیمارستانی استفاده می شود. در روش اتوکلاو همانطور که گفتیم از دما، زمان و فشار برای استریل کردن استفاده می شود. اما آون مانند کوره ای است که از زمان و گرما برای استریل کردن وسایل استفاده می کند.
شرایط نابودسازی دو روش
در دستگاه اتوکلاو دما باید 121 درجه سانتی گراد با فشار بخار 15 تا 16 پوند بر اینچ باشد و به مدت زمان 15 تا 30 دقیقه نیاز است.
استریل کردن با آون حدود یک ساعت در دمای 172 درجه سانتی گراد و حدود 2 ساعت در دمای 160 درجه سانتی گراد طول می کشد. وسایل قبل از استریلیزاسیون با این دستگاه باید به خوبی خشک شوند و تا پایان کل چرحخ نباید درب دستگاه را باز کنید.
کاربرد دو دستگاه
برای تمامی وسایل و ابزاری که با بخار و رطوبت آسیب نمی بینند، می توان از اتوکلاو استفاده کرد. اما بخار برای وسایل پلاستیکی، لاستیکی، روکش ها، لوله های PVC و … می تواند آسیب زا باشد. استریل کردن این وسایل با آون انجام می شود هر چند که به مدت زمان بیشتری احتیاج دارد. برای حذف تب زا از روی شیشه آلات از این روش استفاده می شود به همین دلیل در صنعت داروسازی کاربرد زیادی دارد.
با توجه به توضیحاتی که دادیم اتوکلاو و آون هر کدام دارای ویژگی های خاص خود هستند. وسایلی که با رطوبت و بخار مشکلی ندارند با اتوکلاو استریل می شوند. وسایلی که با بخار و فشار دچار خوردگی می شوند با آون در مدت زمان بیشتری استریل می شوند.
