هود لامینار کلاس II یکی از حیاتی ترین تجهیزات ایمنی زیستی در آزمایشگاه های میکروبی، ژنتیک، داروسازی، کلینیک های تشخیص طبی و صنایع بیوتکنولوژی است. این دستگاه از سه سطح حفاظت — حفاظت کاربر، حفاظت نمونه و حفاظت محیط — پشتیبانی می کند. با توجه به حساسیت فعالیت هایی که داخل این دستگاه انجام می شود، هرگونه اختلال در عملکرد آن می تواند منجر به نشت آلودگی، خطای نتایج آزمایشگاهی، آلودگی متقاطع، آسیب به نمونه ها و افزایش هزینه های آزمایشگاهی شود.
به همین دلیل، نگهداری منظم و تعویض اصولی فیلترهای هود لامینار کلاس II، نه تنها یک کار توصیه شده، بلکه یک استاندارد اجباری در گواهی های GMP، GLP و ISO15189 محسوب می شود.
این مقاله یک راهنمای کاملاً تخصصی و قابل اعتماد است که توسط تیم مشاوره و تجهیزات آزمایشگاهی پویش شیمی رسام البرز به صورت کاربردی و بر اساس استانداردهای NSF49 تهیه شده است.
وظایف حیاتی نگهداری هود لامینار کلاس II
1. تمیزکاری روزانه — اولین خط دفاعی در برابر آلودگی
تمیزکاری صحیح و اصولی، مهم ترین بخش نگهداری روزانه هود لامینار است. این کار باید قبل و بعد از هر شیفت کاری با استانداردهای ایمنی انجام شود.
نکات طلایی در تمیزکاری داخلی:
- استفاده از اتانول ۷۰٪، ایزوپروپانول یا محلول های مخصوص تجهیزات لامینار
- تمیز کردن سطوح از بالا به پایین و از عقب به جلو
- ضدعفونی پایه فلزی، سطح کار، درب شیشه‌ای و دیواره های کناری
- پاکسازی بخش های نزدیک به ورودی و خروجی هوا (grill)
- عدم استفاده از مواد خورنده مثل وایتکس غلیظ، اسیدها یا شوینده صنعتی
پاکسازی خارجی:
- تمیز کردن پنل‌های خارجی، کلیدها و صفحه نمایش
- بررسی سیستم بالابر شیشه (sash)
- پاک کردن گرد و غبار اطراف دستگاه که می تواند وارد جریان هوا شود
نکته مهم: بعد از پایان کار، هود باید ۱۵–۲۰ دقیقه روشن بماند تا سیستم هوای داخلی کاملاً پاکسازی شود.
2. بررسی و کالیبراسیون جریان هوا — قلب عملکرد هود
یکی از مهم ترین عوامل عملکرد هود، سرعت جریان هوا است. در هودهای کلاس II، جریان هوا باید یکنواخت، بدون آشفتگی و در محدوده استاندارد ۳۶ تا ۵۴ fpm باشد.
چرا کالیبراسیون مهم است؟
اگر سرعت هوا:
- خیلی کم شود → نمونه‌ها در معرض آلودگی قرار می گیرند
- خیلی زیاد شود → جریان لامینار به هم می ریزد و هوای آلوده وارد بخش کاری می شود
بنابراین کالیبراسیون باید هر ۳ تا ۶ ماه توسط متخصصین دارای تجهیزات آنِمومتر و تست دود انجام شود.
3. بررسی وضعیت فن (Blower) — پیشگیری از خرابی های سنگین
فن دستگاه نقشی حیاتی بر گردش هوا دارد و با کوچک ترین اختلال، سیستم فیلتراسیون از حالت استاندارد خارج می شود.
نشانه های خرابی فن:
- صدای غیرطبیعی یا لرزش
- کاهش سرعت جریان هوا
- گرم شدن بیش از حد بدنه
- فشار هوای نامنظم از دریچه های ورودی
بازدید دوره ای فن باعث:
- افزایش عمر فیلترها
- کاهش فشار روی موتور
- پیشگیری از توقف ناگهانی هود می شود.
4. نگهداری و بررسی لامپ UV — روش مکمل ضد عفونی
برخی هودها از لامپ UV استفاده می کنند، اما این روش هرگز جایگزین ضدعفونی شیمیایی نیست.
نکات مهم درباره UV:
- عمر مفید لامپ UV بین ۵۰۰۰ تا ۹۰۰۰ ساعت است
- اگر لایه سطحی لامپ کثیف شود، شدت تابش تا ۵۰٪ کم می شود
- هرگز هنگام روشن بودن UV در فضای هود کار نکنید
- پوست و چشم به شدت در برابر UV آسیب پذیر هستند
تعویض فیلترهای هود لامینار — مهم‌ترین اقدام نگهداری حرفه ای
بخش اول: جدول فیلترهای اصلی هود لامینار کلاس II
| فیلترهای اصلی هود لامینار کلاس II (Pre-Filter & HEPA) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نوع فیلتر | وظیفه اصلی | تأثیر بر عملکرد هود | نشانه‌های تعویض | دوره پیشنهادی | اهمیت تعویض | نکات مهم هنگام تعویض |
| پیش‌فیلتر (Pre-Filter) | جلوگیری از ورود گرد و غبار و ذرات درشت به سیستم فیلتراسیون | کاهش فشار روی فن و افزایش طول عمر فیلتر HEPA | کاهش جریان هوا، صدای زیاد فن، گرفتگی قابل مشاهده | هر ۱ تا ۳ ماه | حفظ سلامت HEPA و کاهش مصرف انرژی دستگاه | توسط کاربر قابل تعویض است؛ انتخاب فیلتر استاندارد ضروری است |
| فیلتر اصلی HEPA | حذف ۹۹.۹۷٪ ذرات ۰.۳ میکرون و ایجاد حفاظت کامل | ایجاد جریان لامینار، جلوگیری از آلودگی نمونه و محیط | کاهش سرعت هوا، هشدار دستگاه، آلودگی آزمایش‌ها | ۱۲ تا ۱۸ ماه | قلب ایمنی هود؛ تضمین‌کننده حفاظت کاربر و نمونه | باید توسط تکنسین متخصص تعویض شود + تست دود و کالیبراسیون |
بخش دوم: جدول تجهیزات مصرفی تکمیلی هود لامینار
| تجهیزات مصرفی تکمیلی هود لامینار (Exhaust HEPA & UV) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نوع قطعه | وظیفه اصلی | تأثیر بر عملکرد | نشانه‌های تعویض | بازه تعویض | اهمیت تعویض | نکات مهم |
| فیلتر اگزاست HEPA (در برخی مدل‌ها) |
جلوگیری از خروج آلودگی به محیط آزمایشگاه | محافظت از پرسنل خارج از هود و جلوگیری از نشت آلودگی | افزایش فشار خروجی، هشدار سیستم | ۱۲ تا ۱۸ ماه یا براساس تست سالانه | حفظ ایمنی عمومی محیط کار | نیازمند ابزار تخصصی و تست مسیر خروج هوا |
| لامپ UV | ضدعفونی تکمیلی فضای داخلی هود | کاهش بار میکروبی قبل/بعد از کار | کاهش شدت نور، تغییر رنگ لامپ | ۶ تا ۱۲ ماه | تضمین ضدعفونی مناسب و کاهش آلودگی | هنگام روشن بودن نباید داخل هود کار انجام شود؛ جایگزین ضدعفونی شیمیایی نیست |
در نتیجه، تعویض فیلتر در هود لامینار یک فرآیند ساده یا تشریفاتی نیست، بلکه مهم ترین عملیات نگهداری دستگاه محسوب می شود. پیش فیلتر وظیفه محافظت اولیه و جلوگیری از فشار بی مورد روی سیستم را دارد، درحالی‌که فیلتر HEPA تضمین کننده اصلی حفاظت کاربر، نمونه و محیط است. هرگونه بی توجهی به این فرآیند می تواند هزینه های سنگین، خطاهای آزمایشگاهی و ریسک های ایمنی جدی ایجاد کند. برای همین، مجموعه پویش شیمی رسام البرز توصیه می‌کند تعویض فیلترها، بررسی سلامت جریان هوا و کالیبراسیون دستگاه به صورت دوره‌ای و استاندارد انجام شود تا عملکرد دستگاه همیشه در حالت ایده آل باقی بماند.
چرا تعویض فیلتر باید فقط توسط متخصص انجام شود؟
تعویض فیلتر هود لامینار نه‌تنها یک کار مکانیکی نیست، بلکه یک عملیات ایمنی زیستی محسوب می شود.
خطرات تعویض اشتباه:
- نشت آلودگی به کاربر
- آلودگی محیط آزمایشگاه
- مسدود شدن جریان هوا
- آسیب به فن
- زاویه نادرست نصب فیلتر
- شکست کامل عملکرد هود
مراحل تخصصی تعویض فیلتر که باید رعایت شود:
- خاموش کردن دستگاه طبق پروتکل
- باز کردن پنل‌های بالا
- خارج کردن فیلتر قدیمی با لباس محافظ
- نصب فیلتر جدید با کیت وکیوم یا فریم استاندارد
- تست دود (Airflow Smoke Test)
- اندازه‌گیری سرعت هوا
- تنظیم مجدد فن
- ثبت در لاگ بوک
این عملیات باید توسط کارشناسان متخصص پویش شیمی رسام البرز یا افراد دارای تأییدیه NSF49 انجام شود.
نکات حرفه ای برای افزایش عمر هود
- داخل هود را شلوغ نکنید : قرار دادن تجهیزات زیاد باعث اختلال در جریان لامینار و افزایش آلودگی می شود.
- از حرکات سریع دست پرهیز کنید : حرکت سریع باعث ایجاد آشفتگی هوا و خروج ذرات از محدوده کار می شود.
- هرگز Grillهای ورودی و خروجی را مسدود نکنید : این کار عملکرد هود را کاملاً مختل می کند.
- از مواد شیمیایی خوردنده استفاده نکنید : فیلتر HEPA را تخریب می کند.
- سالانه تست DOP انجام دهید : این تست سلامت واقعی فیلتر HEPA را مشخص می کند.
سرویس دوره ای استاندارد — پویش شیمی رسام البرز
پویش شیمی به عنوان یک شرکت تخصصی تجهیزات آزمایشگاهی، سرویس کاملی ارائه می دهد شامل:
- سرویس دوره ای هود لامینار
- تعویض فیلتر HEPA و Pre-Filter
- کالیبراسیون سرعت جریان هوا
- بررسی فن و موتور
- بازدید و تست عملکرد UV
- تست دود و بازبینی مسیر هوا
- مشاوره خرید، نصب و راه اندازی هودهای جدید
تمام خدمات طبق استانداردهای بین المللی انجام می شود.
جمع بندی نهایی
نگهداری اصولی هود لامینار کلاس II، اولین قدم برای تضمین سلامت کارکنان، جلوگیری از آلودگی نمونه ها و حفظ کیفیت خروجی آزمایشگاه است. تمیزکاری روزانه، کالیبراسیون منظم، سرویس فن، تست‌های سالیانه و تعویض استاندارد فیلترها، مهم‌ترین اصولی هستند که باید به صورت مستمر اجرا شوند.
پویش شیمی رسام البرز با تیم متخصص خود آماده ارائه:
- خدمات سرویس منظم
- تأمین انواع فیلتر HEPA
- مشاوره تخصصی
- فروش، نصب و راه اندازی هود لامینار به تمام آزمایشگاه‌های سراسر کشور است.
تماس با ما — پویش شیمی رسام البرز
برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه خرید هود لامینار کلاس II، فیلتر HEPA، تجهیزات آزمایشگاهی، مواد شیمیایی، راه‌اندازی آزمایشگاه و سرویس دوره‌ای دستگاه‌ها، می‌توانید با کارشناسان پویش شیمی رسام البرز در تماس باشید. تیم ما آماده است تا با ارائه راهکارهای استاندارد و حرفه‌ای، بهترین انتخاب را برای آزمایشگاه شما تضمین کند.
